Yılda 270 Saate Kadar Fazla Çalışmanın Aylık Ücrete Dahil Olduğunun Kararlaştırılması

İş Kanunu’nun 63. maddesi uyarınca, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. İş Kanunu’nun 41. – 42. – 43. maddelerinde ise fazla çalışmaya ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemeler uyarınca, denkleştirmenin uygulandığı hâller hariç, haftalık 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma sayılarak normal saat ücretinin %50 yükseltilmesi sureti ile belirlenecek saat ücreti esas alınıp hesaplanarak işçiye ödenmesi gerekir. İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.

İşveren ve çalışanın, iş sözleşmesinde fazla çalışma ücretinin aylık temel ücrete dahil olduğunu kararlaştırmaları mümkündür. Bu durumda yıllık 270 saate kadar olan fazla mesai ücretleri, aylık maktu temel ücretin içinde sayılır. İşçiye bu yasal sınırı aşacak şekilde fazla çalışma yaptırılırsa, bu çalışmalar için fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekir.

Yargıtay’ın yerleşik içtihatları uyarınca, iş sözleşmesinde fazla çalışmaların aylık ücrete dahil olduğunun kararlaştırılması halinde işçinin yıllık 270 saatlik fazla çalışma ücretini aldığı ve buna göre 270/52 = 5,2 saat haftalık fazla çalışmanın aylık ücretin içinde ödendiği kabul edilmektedir.

Fazla çalışmaların aylık ücrete dahil olduğu yönündeki düzenlemenin mutlaka yazılı olması ve işçi tarafından kabul edilmesi gerekmektedir. İş Sözleşmesinde yazılması ve işçinin iş sözleşmesinin ilgili sayfasını imzalamış olması halinde bu düzenleme geçerli olacaktır. Eğer ki iş sözleşmesinde yazılmamışsa, sonradan imzalanacak bir ek sözleşme ya da işçiye tebliğ edilecek işyeri iç düzenlemesi ile bu düzenlemenin getirilmesi halinde, bu düzenlemenin geçerliliği işçinin yazılı kabulüne bağlıdır. Ayrıca bu şekilde sonradan getirilen düzenleme, işyeri iç düzenlemesinin yürürlük tarihinden ya da ek sözleşmenin imza tarihinden itibaren geçerli olacaktır.

Bu düzenlemeye; gece 7,5 saati aşan çalışmalar ile günlük azami çalışma süresi olan 11 saati aşan çalışmalar dahil edilemez.

Sözleşmedeki bu düzenlemenin geçerli olabilmesi için, sözleşmede kararlaştırılan aylık ücretin, asgari ücrete ilave olarak aylık 22,5 saat fazla çalışmanın zamlı kısmını aşacak şekilde olması gereklidir.

Hafta tatili çalışma ücreti, ulusal bayram ve genel tatil çalışması ücretleri bu düzenlemeye dahil değildir. Bu yönde bir sözleşme maddesinin sözleşmede yer alması durumunda, sözleşme hükmü geçersiz sayılacaktır.

T.C. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2023/4285 K. 2023/8376 T. 31.5.2023 sayılı kararında konuya ilişkin olarak; “…Dairemiz kararında da açıklandığı üzere, iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dâhil olduğu yönündeki kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemizin kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre yıllık 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğu kabul edilmektedir. Fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması hâlinde, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin (aylık 22,5 saat, haftalık 5,2 saat ) ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir….” şeklinde hüküm tesis etmiştir.