Kıdem Tazminatı ve İhbar Tazminatı Giydirilmiş Brüt Ücret Üzerinden Hesaplanır

Mülga 1475 sayılı İş Kanunu’nun halen yürürlükte bulunan 14. maddesinde sayılan iş sözleşmesinin sona erme hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Kıdem tazminatı tavan tutarı “Ocak-Haziran” ve “Temmuz-Aralık” olmak üzere senede iki kere belirlenmektedir. İşçinin aylık giydirilmiş brüt ücretinin kıdem tazminatı tavanının üzerinde olması halinde kıdem tazminatı hesabına esas ücreti tavan üzerinden dikkate alınır.

Kıdem tazminatının ve ihbar tazminatının hesaplanmasında işçinin giydirilmiş brüt ücreti esas alınır. Diğer bir deyişle, hesaplama; sigorta primi, vergi gibi kesintiler yapılmadan önceki brüt ücret üzerinden yapılır. Hesaplama giydirilmiş ücret üzerinden yani geniş anlamda ücret üzerinden yapılır. Asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur.

Giydirilmiş brüt ücret hesabında, sürekli şekilde verilen yemek ücreti, yol ücreti, ikramiye ve devamlı olarak verilen prim gibi süreklilik gösteren ödemeler dikkate alınır. Diğer yandan, süreklilik göstermeyen evlenme, doğum, ölüm ve bunlar gibi nedenlerle yapılan ek ödemeler hesaplamada dikkate alınmaz.

Giydirilmiş brüt ücret hesabında, asıl ücretin dışında göz önünde tutulacak ek ücretlerin bir iş karşılığı olması gerekmemektedir. Doğrudan işçinin gördüğü işin karşılığı olmamakla birlikte sosyal bir takım amaçlarla işçiye ödenen çocuk yardımı ya da bayram harçlığı gibi ödemeler de asıl ücrete ilave edilir.  

İşçiye para olarak verilen ücret eklerinin dışında, para ile ölçülmesi mümkün olan faydalar da giydirilmiş brüt ücretin hesabında dikkate alınır. Örneğin yemekhanede verilen yemek, sağlanan konut ve sağlanan yakacak maddeleri para ile ölçülmesi mümkün olmaları kaydıyla hesaplamada dikkate alınır.

Giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanan kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi düşülür. Giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanan ihbar tazminatı ise gelir vergisi ve damga vergisine tabidir.

T.C. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi E. 2019/4772 K. 2021/2620 T. 28.1.2021 kararında “…Tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan pirim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir. Asgari geçim indirimi ücretin eki ya da giydirilmiş ücrete katılan diğer parasal menfaat olmadığından giydirilmiş ücret hesabında dikkate alınamaz…” şeklinde hüküm tesis etmiştir.