BANKA PROMOSYON ÖDEMESİ

Türkiye genelinde 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalıştırdığı işçi sayısı 5 (beş) ve üzerinde olan işverenlerin, işçilerin ücret ve her türlü ödemelerini bankalar aracılığıyla yapma zorunluluğu bulunmaktadır. İşverenin, bünyesinde istihdam ettiği işçilerin ücret hesaplarını bir bankaya taşıması halinde işveren ve banka arasında ücret ödeme protokolleri düzenlenmekte ve bankalar “promosyon” adı altında ek mali imkanlar sağlamaktadır.

2010/17 no.lu Başbakanlık Genelgesi uyarınca banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamının kamu personeline dağıtılması zorunludur. Diğer yandan özel sektörde banka promosyonlarına ilişkin herhangi yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. İşveren şirket ile banka arasında yapılan ücret ödeme protokolü gereği banka, promosyonunun tamamını işverene ödeyebilir, bu durumda promosyon bedeli işverene ait olacaktır. İşveren şirket ile banka arasında yapılan ücret ödeme protokolünde, promosyonunun işverenin tüm işçilerine ödenmesi de kararlaştırılabilir.

Konu hakkında bir İş Mahkemesi kararında “İşçi ödemelerinin düzenli ödenmesi için işverenin malvarlığına geçen promosyon ödemesinde işçinin bir hakkı bulunmamakta olup davacının promosyon ödemesi talep etmesi mümkün bulunmamıştır. Yatırılan bu bedel işçiye ait olmayıp işverene aittir. İşveren ile banka ve işçi arasında promosyon paralarının işçilere dağıtılacağına yönelik sözleşme bulunmadığından, davacı yararına promosyon bedeli ödemesi talebinin reddine karar vermek gerekmiştir” ifadelerine yer vermiş ve davacı işçinin promosyon ödemesi talebini reddetmiştir. İş Mahkemesinin bu kararı Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleşmiştir.

Sonuç olarak, özel sektörde, işverenle banka arasında yapılacak ücret ödemelerine ilişkin protokollerde promosyon ödemelerinin işverene mi yoksa işçilere mi ödeneceği hususunun nasıl düzenleneceği işverenin yönetim takdirine bırakılmış, yargı tarafından da bu husus kabul edilmiş durumdadır.

Yukarıdaki kısa açıklamalara göre bir işveren, yönetim hakkını kullanarak promosyon tutarının çalışanlara ödenmesine karar verebilir. Bu durumda işveren, seçimlik hakkını işçi lehine kullanmış olacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi çalışanlarla ilgili olarak, banka promosyon ödemeleri konusunda yasal bir düzenleme bulunmadığından, bu promosyon miktarının çalışanlara; eşit miktarda ya da belli kriterlere göre farklı oranlarda ödenmesi veya tek seferde ya da birkaç seferde ödenmesi de yine işverenin takdirindedir, farklı şekillerde düzenleme yapılabilir.  

Diğer yandan işveren, promosyon ödemesinin şirketin hesabına ödenmesine de karar verebilir, bu durumda yatırılan promosyon bedeli işverene ait olacak, çalışanlar promosyon ödemesi alamayacak ve talep hakları da olmayacaktır. Ücret ödeme protokolleri işveren şirket ile banka arasında imzalanmaktadır. Bu protokollerde genel olarak, protokolün süresi ve işçi sayısı gibi kriterlere göre promosyon miktarı belirlenmektedir. İşçi sayısının protokolde yazılı olan rakamın altına düşmesi ya da farklı kriterlerin karşılanmaması halinde şirketin, bankaya cezai şart ödemesi söz konusu olabilmektedir. Bu tür bir cezai şartla karşılaşma riski nedeniyle, işverenin promosyon ödemesini kendi hesabında tutmayı tercih etmesi, hukuka ve hakkaniyete aykırı düşmeyecektir. Buna ek olarak, promosyonun çalışanlara ödenmesine karar verilmesi halinde; özellikle çalışan sirkülasyonunun yüksek olduğu işyerlerinde, protokolünün imzalanmasını takiben çalışanların hemen aynı ay ya da takip eden aylarda istifa ederek ya da farklı şekillerde işten ayrılması söz konusu olabilir. Böyle bir durumda işten çıkan çalışana promosyon ödemesi yapılmış olacak ve fakat yeni işe giren ise bu haktan faydalanamayacaktır. İşverenin bu ihtimali düşünerek de promosyon ödemesini kendi hesabında tutmasına karar vermesinin hakkaniyete aykırı düşmeyeceği söylenebilecektir. 

Konunun, yukarıda genel hatlarıyla değinilenlerin dışında farklı açılardan da ele alınması mümkündür.